Hilafetin kuvveti yok muydu? “Halifeliğin kuvveti, nüfuzu yoktu, Cihad-ı Ekber tesirsizdi” diyenlere cevap
Çin’in tekstil üretim fabrikalarıyla başa baş rekabet edebilecek durumda olan propaganda ve slogan üretim fabrikası “Milli Eğitim”in Müslümanlara verdiği zarar o denli ciddi boyutlara ulaştı ki, bu slogan ve propagandalar sonucu Müslüman olduklarını iddia edenler bile Islam’ın öngördüğü ve Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali (Allahu Teala hepsinden razı olsun) efendilerimizin oturdukları “Hilafet” makamına karşı çıkıyor ve kaldırılmasını onaylıyorlar.
Adı üstünde, “Milli” Eğitim… Yanlı, taraflı eğitim… Objektif değil, subjektif eğitim.
Doğruları değil, kendine uygun olanı beyinlere nakşediyor.
Hilafete gerek olmasaydı bu mübarekler neden Halife oldular? Haşa, dinde olmayan bir şey mi icat ettiler? Hilafetin dinde yeri olmadığını bu mübarekler -haşa- bilemediler de M. Kemal Atatürk mü bildi?
Türkiye’de çoğunluğun amelde mezhebi Hanefiliktir, itikaddaki mezhebi ise Matüridiliktir. Matüridi alimi Imam Ebû Muin En Nesefi (rahmetullahi aleyh) “Bahrü’l Kelam” isimli eserinde:
“Üzerimizde Islâm devlet başkanı olan imamı görmeden bir günün geçmesi caiz değildir. Imametin hak olduğunu kabul etmeyen kimse kâfir olur. Çünkü dini hükümlerden bir kısmının edası, imamın varlığına bağlıdır. Cum’a namazı, bayram namazları ve yetimleri evlendirmek ve bunun gibi. Imamı inkâr eden kimse farzları inkâr etmiş olur. Farzları inkâr eden de kâfir olur” diyerek, hilafetin önemini ortaya koymuştur.”[1]
Kemalist ideolojiyi yaymakla görevli kılınan okullarda ise Hilafetin gereksiz (!) olduğu tezine ilaveten, Hilafetin kaldırılmasını haklı göstermek gayesiyle birtakım yalanlar uydurulmuştur. “Halifeliğin nüfuzu ve kuvveti kalmamıştı”, “Müslümanlar Hilafeti istemiyorlardı”, “Halife’nin Cihad fetvasına uymadılar”, “Halife’ye isyan ettiler”… gibi birçok zırva üretilmiştir. Halifelik makamının kuvvete malik olmadığı zaman ilgası mı gerekmektedir, yoksa güçlenmesi için çareler mi aranmalıdır?
Halife’ye karşı isyan edilmesi Hilafetin kaldırılmasını mı gerektirir? O halde 3. Halife Hz. Osman (radıyallahu anh) efendimizin isyan sonucu şehit edilmesinden sonra Hz. Ali (radıyallahu anh) efendimizin Halife olması nasıl izah edilecektir? M. Kemal Atatürk ve avenesi mi daha iyi biliyor, yoksa ilmin kapısı Hz. Ali (radıyallahu anh) efendimiz mi? Hilafetin etkisi yoktu diyen M. Kemal yaşasaydı da; “Kurduğun Iş Bankası’nın sermayesi nereden geldi?” diye sorabilseydik. Veya Kurtuluş Savaşı’nda Müslümanları peşine takmak için neden “Hilafeti kurtaracağız” parolasıyla hareket ettiğini…
*
Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız
M. Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşı’nın başlarında halktan destek alabilmek için Meclis’te yaptığı konuşmada saltanat ve hilafete sadakatini bildiriyor. Ancak daha sonra gerçek yüzünü gösterdi. (KAYNAK: TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 1, Içtima senesi 1, Içtima 2, 24 Nisan 1920, celse 1, cild 1, sayfa 11. Meclis tutanakları. Ayrıntılı bilgi icin bakınız; http://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/11/m-kemal-ataturk-tarafindan-aldatilan-din-adamlarinin-kurtulus-savasindaki-rolu/)
***
Kemalistlerin yukarıda sıraladığımız iddiaları uydurmadan başka bir şey değildir. Allahu Teala’nın izniyle konumuzda bu uydurmalara gereken cevabı vereceğiz.
Kemalistlerin iddialarının aksine, Hilafetin öyle kuvvetli bir etkisi vardı ki, Ingilizler Hilafeti, doğrudan doğruya kendileri kaldırmaya cesaret edememişler ve Müslümanların “kendilerinden sandıkları” M. Kemal Atatürk eliyle kaldırmışlardır. Çünkü sömürgeleri altındaki Müslüman ülkelerden gelebilecek tepkiden çekinmişlerdi.
18 Mayıs 1919’da Ingiltere’nin Hindistan Naibi, Hindistan Bakanlığı’na gönderdiği acil ve gizli telgrafta şöyle diyordu:
“Türkiye’nin Hristiyan devletler tarafından tamamen parçalanmış olduğu görünümü, Müslümanları, Islam adına Cihad başlatmada Emir’i (Halife’yi) desteklemeye sevkedebilir. Bir Islam ayaklanması olasılığı ihtimal dışı sayılmamalıdır.”[2]
Bu telgraftan birkaç gün sonra, 23 Mayıs’ta Paris’teki Ingiliz Büyükelçisi Lord Derby, Lord Curzon’a gönderdiği yazıda, Fransız yazar Pierre Loti’nin Barış Konferansı’nda Islam Halifesine karşı girişilecek hareketin Afrika’dan Hindistan’a kadar binlerce Müslüman arasında akislere yol açacağına ve Fransa’nın çıkarlarını büyük ölçüde etikleyeceğine dair bir uyarı yaptığını bildirmiştir.[3]
Mayıs 1919’da Ingiliz Genelkurmay Başkanı Mareşal Wilson bir rapor yayınlamıştır. Raporda şöyle denmekteydi:
“Ingiltere’ye bağlı Islam ülkeleri halkı, Türkiye’ye karşı iyi duygular besliyor. Bu kışkırtıcılar için verimli bir ortam hazırlıyor. Ingiltere’nin Islam aleyhtarı bir siyaset izlemesi çılgınlıktır. Türkiye’ye yardımda bulunalım. Islam aleyhtarı siyasetimiz yüzünden bize dost olması gereken Hindistan, Mısır ve Suriye’de çok sayıda asker bulundurmak zorunda kalıyoruz.’[4]
Bu iki büyük işgalci devletin müşterek kaygısından “Hilafet”in gücünü ve etkisini görmek mümkündür.
Bunun içindir ki, Hilafetin kaldırılması Batı’da özellikle de Ingiltere’de büyük sevinç oluşturmuştu.[5]
Akademisyen tarihçi Prof. Dr. Baskın Oran, Hilafetin kaldırılması hakkında şunları yazıyor:
“Doğrudan Musul sorunuyla bağlantılı olmasa da, Musul sorunu sırasında 3 Mart 1924 tarihinde halifeliğin kaldırılması da Türkiye’nin aleyhine olmuştu. Öncelikle bu karar dünyadaki Müslümanların tepkisini çekmişti. Hatta Ingiliz yönetimi de Türkiye’nin din etkenini kullanmasından ve özellikle Mısır ve Ortadoğu’nun diğer bölgeleri ile Hindistan’daki Müslümanların etkisinden çekiniyordu ve bu kararı memnuniyetle karşılamıştı. Hatta Ingiliz yetkilileri kendi aralarındaki yazışmada ‘Türklerin bindiği dalı kestiklerini’ belirtmişlerdi. Ikinci olarak halifeliğin kaldırılması Şeyh Said Isyanı’nın nedenlerinden birini oluşturmuştu.”[6]
Nitekim Ingiliz Dışişleri’nden Randel’in Ingiliz arşiv belgelerindeki ifadesi, Prof. Baskın Oran’ı doğrulamaktadır:
Türkler şu anda Doğu milletlerini peşinden sürükleyecek milletler içinde en sonuncusudur. Halifeliğin kaldırılmasıyla Islam dünyasındaki liderlik mevkilerini bilinçli olarak yıkmışlardır.[7]
Büyükelçi Lindsay’in 8 Mart 1924 tarihinde Londra’ya gönderiği rapor fevkalade enteresandır. Türklerden aldığı bilgilere göre, Türkler Hilafeti kaldırırken, Musul meselesinde bundan yararlanmayı düşünmüşlerdir; Hilafetin kaldırılmasıyla Ingiltere’ye Panislamizm’in öldüğünü göstermek, artık bundan korkması için sebep kalmadığını anlatmak istemişlerdir.[8]
Demek ki, Hilafetin etkisi kemalistlerin iddia ettikleri gibi kaybolmamış, bilakis düşmanlarımızın daima korkulu rüyası olmuştur.
Nasıl olmasın? Gerek sünni ve gerekse şii Müslümanlar Hilafet için ellerinden geleni yapmışlardır. Halife’nin Cihad çağrısının diğer Müslüman ülkelerde beklenen etkiyi gösterememesi, Halife’ye olan bağlılığın zayıflığından veya Müslümanların duyarsızlığından değil; onların da işgal altında bulunmalarından kaynaklanmıştır. Diğer bir sebep ise Ingilizlerin başarılı propaganda faaliyetleridir[9]. Bundan dolayı iletişim araçlarından mahrum kalan Müslümanlara Cihad ilanı gereği gibi duyurulamamış, bu ilandan haberdar olanlarada Ingilizler, Islam’ın kutsal topraklarının ve Osmanlı Devleti’nin paylaşılmayacağı garantisini vermiştir.[10]
Fetva Emini Ali Haydar Efendi, Fatih Camii’nde Cihad-ı Ekber’i okuyor
***
Ingilizler, “Halife’nin Almanlar ve Ittihatçılar tarafından esir alındığını ve onun kurtarılması için savaştıklarını” söyleyerek kandırdıkları onbinlerce hintli Müslümanı Çanakkale’ye göndermişlerdir.[11]
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1921’de Ingilizler tarafından yaklaşık 20.000 Hintli asker Anadolu’ya sevkedilmiştir.[12] Yalnızca Hintli Müslümanlar değil, Türkistan ve Çin’den gelenler de vardı.[13] Ancak gerçeği öğrenen Hintli Müslümanlar büyük bir öfkeye kapılmışlar ve bizim saflarımıza geçmişlerdir.[14] Bunun üzerine ülkelerine gitmeleri için ingilizlerce terhis edilen 10.000’den fazla Hintli Müslüman, Osmanlı Devleti menfaatleri lehinde çalışmak amacıyla ülkelerine gitmeyeceklerini bildirmişlerdir.[15] Hindistan’da bulunan Müslümanlar da Ingilizlerin asıl maksadını görür görmez evvela protesto ettiler, bunun bir netice hasıl etmeyeceğini anlayınca da maddi vasıtalara başvurdular ve Kurtuluş Savaşı için yardım toplamaya başladılar.[16]
[15] no’lu dipnota dair belge. Kandırıldıklarını farkeden 10 binden ziyade Hintli Müslümanın Ingilizlerce terhis edilmelerine rağmen Osmanlı’nın menfaatleri doğrultusunda çalışmak amacıyla ülkelerine dönmeyeceklerine dair belge.
***
Prof. Dr. Erol Güngör’ün “Islam’ın Bugünkü Meseleleri” adlı kitabında bazı önemli bilgiler var. Güngör, Osmanlı Imparatorluğu’nun 1915 yılında Itilaf Devletleri’ne karşı dünya Müslümanlarına hitaben yaptığı “Cihad” çağrısının aslında sanılandan – veya gösterilenden – çok daha etkili olduğunu anlatıyor. Çeşitli tarihsel kaynakları dipnot vererek şöyle diyor:
“Cihad Fetvası doğurduğu neticeler itibariyle çok defa yanlış anlaşılmıştır. Islam dünyasının bu çağrıya hiç aldırış etmediği, hatta Müslümanların Osmanlı ordularına karşı Ingilizler safında çarpıştığı veya onlar hesabına Türklere ihanet ettikleri söylenir. Meseleyi biraz derinliğine araştıranlar göreceklerdir ki, bu iddialar bazı gerçeklerin yanlış yorumuna dayanmaktadır. Cihad Fetvası’nın istenen tesiri gösteremeyişinin başlıca sebebi, o çağda Islam dünyasının bir mihrak etrafında savaş için organize olabilmesi şöyle dursun, bizzat savaş davetini gereği gibi duyuracak komünikasyon imkanlarından bile mahrum bulunmasıydı. Ingiliz propagandasının Cihad Fetvası’ndan daha tesirli olduğu ve bu propaganda sayesinde fetvanın tam tersine bir maksat için kullanıldığı anlaşılmaktadır. Nitekim Çanakkale muharebelerinde bize karşı Ingiliz saflarında çarpışan Müslüman sömürge askerleri arasından alınan esirlerin sorgularından çıkan neticeye göre, bu askerler dinsiz Ittihatçılar’ın Halife’yi hapsettikleri ve Ingilizler’in de onu kurtarmak için Ittihatçılar’a savaş açtıkları propagandasına inandırılmışlardı. Imparatorluk dışında en çok Müslüman nüfus barındıran Hindistan’da da bu hususta çok kesif bir propaganda yapıldığı görülmektedir. Ingilizler savaş sırasında Hint Müslümanlarını “harbin bir mahiyet-i diniyyeyi haiz olmadığına, Osmanlı padişahına ve Islam’ın saltanatına hiç bir zararı dokunmayacağına” inandırmışlardı. Ayrıca Lordlar Kamarası’nda “Hilafet’e ait hiç bir şeye müdahale olunmayacağı, muharebenin ancak Ittihat ve Terakki Cemiyeti’yle olduğu” beyan edilmişti. Nitekim Mekke Emiri Şerif Hüseyin de kendi isyan hareketinin ‘Halife’nin değil, ancak bozkurda ibadet edecek derecede Turancılıkla meşbu (dolmuş) olan nazırların (Bakanların) aleyhine’ olduğunu bildirmişti.”[17]
Prof. Güngör, I. Dünya Savaşı sonrasında da dünya Müslümanlarının Osmanlı’ya ve Türkiye’ye yönelik süregiden sadakatlerinden şöyle söz ediyor:
“Harbin sonunda Osmanlı topraklarının parçalanması, Istanbul’un ve Halifeliğin Türkler’den alınması veya Halife’nin devlet reisliği sıfatından sıyrılarak papa gibi sırf ruhani bir lider mertebesine indirilmesi fikirleri ortaya çıkınca, Hindli ve Mısırlı Müslümanlar arasında büyük reaksiyonlar görüldü. Hind Müslümanları Ingiliz hükümetine Hilafet’e dokunulmaması ve Türk devletinin parçalanmaması konusunda çeşitli yerlerde ve birçok defa tehdide kadar varan protestolar yağdırdıktan sonra, Anadolu’daki kurtuluş mücadelesine büyük maddi ve manevi yardımlar yapmışlardır ki, bu yardımların mahiyeti ve akıbeti herkesçe bilinmektedir.[*] Dikkati çekecek bir başka husus da, Hilafet’i korumak üzere harekete geçenler arasında Sünni olmayan Müslümanların da (Ağa Han gibi) bulunmasıdır.”[18]
[*] Paranın akıbeti için bakınız; http://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/07/03/m-kemal-ataturkun-mal-varligi-serveti-genis-kapsamli/
Hindistan Müslümanları Hilafet’e dokunulmaması için Ingiltere’ye yoğun bir baskı uyguladılar. Işte bunlardan birinin belgesi. (KAYNAK: Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezaret-i Emniyet-i Umumiye Seyrüsefer Müdürlüğü, no: 39–60, 1338.Ra.29.)
***
Orijinal Cihad-ı Ekber ilanının soldan sağa Türkçe, Arapça ve Acemce metinleri
***
Hindistan Müslümanlarının Hilafete bağlılığı o denli kuvvetliydi ki, Hindistan’ı ayağa kaldırdılar… Hint Ulema Cemiyeti, Osmanlı Hilafetine ve Türklere destek için Camilerde örgütlendi. 20 Mart 1919’da Bombay’da 15 bin kişinin katıldığı büyük bir mitingde “Hilafet Komitesi” kurulması kararı alındı… Müslüman olmayan Mahatma Gandhi bile bir bildiri yayınlayarak Hinduların Hilafet Hareketi’ni desteklemesini istedi, kendisi Hilafet Komitesi toplantılarına katılarak açıkça destek verdi, Türkleri ve Hilafet Hareketi’ni desteklemenin Hindular için de bir “dini görev” olduğunu ilan etti.[19]
Nihayet 14 Kasım 1919’da Merkez Hilafet Komitesi kuruldu. Gandhi komitenin bir toplantısına başkanlık yaptı. Hilafet Hareketi, Hindistan’da büyük bir halk hareketine dönüştü.[20]
Mahatma Gandhi’nin Hilafete destek vermesinin sebebi, emperyalistlerin sömürüsünden ancak “Hilafet” ile kurtulabilineceği kanaatine vardığından olsa gerek. Böylece Ingilizlerin neden Hilafeti kaldırmak istedikleri daha iyi anlaşılıyor. Ayrıca bütün Hindistan’da Osmanlı’ya teklif edilen Sevr Barış Projesi protesto edildi ve bu hareket hızla yayıldı… Gandhi de destekledi… Gelişen hareket, Muhammed Ali ve Şevket isimli iki kardeşin liderliğinde “Hint Hilafet Hareketi”ne dönüştü.[21]
Türkiye’ye destek olmak için Hindistan’da “sivil itaatsizlik” anlamında “hicret” ve “boykot” hareketleri hızla yayıldı ve Ingiltere üzerinde ağır bir baskı kuruldu. Yaklaşık 60 bin kişi Afganistan’a hicret etmek için yola çıktı.[22]
Kemalistlerin “nüfuzu yoktu” dediği Hilafet için 60 bin insan evini barkını terk etti…
Hilafet’in bir faydası olmadığını söyleyenlerin kulakları çınlasın!.. “Boxer Ayaklanması” sebebiyle Çin’e bir “nasihat hey’eti” gönderen Sultan Abdülhamid (rahmetullahi aleyh) merhumun fermanının Çince metni. (Fotoğraf Kaynak: Kadir Mısıroğlu, Geçmişi ve Geleceği İle Hilafet, [İlk Baskı 1993], Sebil Yayınevi, genişletilmiş dördüncü basım, Istanbul 2010, sayfa 185.)
***
Mütareke döneminde işgal altındaki Istanbullular, 10 Nisan 1919 günlü gazetelerde şu haberi okudular:
“Ingiliz sömürge siyasetine karşı geniş hoşnutsuzluğun bulunduğu Hindistan’da olayların önü alınamıyor. Amritsar şehrinde halk ayaklandı. 5 Ingiliz işadamını öldürdü. Halk şehre hakim oldu. 30 Mart’ta Ingiliz yönetimi boykot edilmiş, 6 Nisan’da da Bombay’da geniş bir protesto hareketi yapılmıştı…”[23]
O günlerde Ikdam gazetesi, Londra’da yayınlanan “Near East” dergisinden bir alıntı yayınlıyor:
“Ingiltere, Islam ülkelerinin Türkiye’ye gösterdiği eğilimi görmezlikten gelemez. Türkiye’nin geleceği meselesi Ingiltere bakımından basit değildir…”[24]
Ingiltere’nin 16 Mart 1920’de Istanbul’u işgal etmesi, Hint Hilafet Hareketini tekrar ateşledi. Protesto için Amritsa şehrinde büyük bir miting yapıldı. Mevlana Ebul Kelam Azad, Müslüman Birliği lideri (Pakistan’ın kurucusu) Muhammed Ali Cinnah ve Mahatma Gandhi’nin katıldığı miting Kur’an okunarak başladı. Istanbul’un işgalinden üç gün sonra Hilafet Komitesi adına Muhammed Ali başkanlığındaki Müslüman heyeti Londra’da Başbakan Lloyd George ile görüştü ve “muhtıra” verdi. Avrupa’da Türkiye lehine lobi yapmakta olan Muhammed Ali liderliğindeki Hilafet Komitesi Heyeti Ingilizlere Türkiye lehine baskı yaparken Hilafeti savundular.[25]
Hâlâ Hilafet’in bize hiçbir faydası olmadığını iddia edenlere ithaf olunur: Hintli Şeyh Müşir Hüseyin Kaydâvî’nin “Hüddâmu’l-Kâbe Cemiyeti’nce” Londra’da basılan ve Türkiye’nin müdafaasına tahsis edilmiş olan “Türkiye Islâm Imparatorluğu’nun Istikbâli” isimli kitabının kapağı. (Fotoğraf Kaynak: Kadir Mısıroğlu, Geçmişi ve Geleceği İle Hilafet, [İlk Baskı 1993], Sebil Yayınevi, genişletilmiş dördüncü basım, Istanbul 2010, sayfa 199.)
***
Aynı tarihlerde Hint Hilafet Komitesi, Haydarabad şehrinde Hint kıtasının önemli merkezlerinden ve büyük şehirlerinden delegelerin katıldığı büyük bir konferans topladı. Konferansta Osmanlı Halifesi’ne bağlılık kararı alındı. Konferans adına Gulam Muhammed imzasıyla Sadrazam’a çekilen telgrafta “Peygamber-i zişanımız efendimiz hazretlerinin halifesi ve emirül müminin” sıfatıyla Türk sultanına “biat” ettiklerini, yani dini otorite olarak onu tanıdıklarını bildirdiler. Telgraf Londra’ya da gönderildi, Türk gazetelerinde de yayınlandı. Hilafet Hareketi’nin önde gelen isimlerinden Şeyh Kıdevi’nin bu yöndeki makalesi 19 Eylül 1919’da Akşam gazetesinde yayınlandı. Makalenin “Doğu ideali”ni savunan ve emperyalizme karşı çıkan özelliği dikkat çekicidir:
“Hind, Çin, Acem, Türk, Mısırlı, Sudanlı, özet olarak dünyanın doğusunda ve batısında yasayan 350 milyon Müslüman birleşmiştir… Biricik gayesi zayıf milletlere celallenmek, mağlup milletleri kahır ve zulümle esaret pençelerine düşürmekten ibaret olan Avrupa politikası ne yaparsa yapsın hiçbir tarafta bunu devam ettiremeyecektir. Avrupa sömürgecilik politikası milletleri uyandırmak ve onları esaretten kurtarmak için çalışan insanları felaketlere uğratıyor…”
Hint Hilafet Komitesi, Hilafet ve Saltanat’ın ayrılmayacağını, Istanbul’un mutlaka Türklerin elinde olmasını, Türkiye’nin 1914’teki sınırlarının garanti, Mekke ve Medine’nin de Hilafet sebebiyle Türk egemenliğinde kalmasını (Şerif Hüseyin’e bırakılmamasını) talep etti, Doğu Anadolu’da bir Ermenistan devleti kurulmasının Müslümanları mağdur edeceğini belirtti. Özetle Hilafet Komitesi dedi ki:
“Türkiye’nin savaş öncesi sınırları restore edilmeli, bunun garantisi verilmelidir. Aksi halde Ingiliz hükümeti bütün Islam dünyasını hatta bütün Doğu dünyasının husumetini çekecektir.”[26]
Şeyh Kıdevi Müslümanların Türkiye’yi desteklemesi için çaba harcadı. Şeyh Kıdevi, ayrıca, Ankara’daki hükümetin Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal (Tengirşek)’e gönderdiği şifreli telgrafta Hindistan’da Ingiliz mallarına karşı boykot kampanyası başlattıklarını, Ingiltere’nin Hindistan’dan sağladığı pamuk miktarının 300 milyon sterlinden 100 bin sterline düştüğünü bildirdi. Gandhi de bu kampanyayı bütün Hindistan’a yaydı.[27]
Hintli Müslümanlar 23 Haziran 1921’de Londra’da Yunanlıların Anadolu’daki baskı ve katliamını protesto etmek amacıyla bir toplantı düzenledi. Bu toplantıda söz alan Muhammed Ali Cinnah, Ingilizlere Türkiye’nin paylaşılmayacağı hakkında Hintli Müslümanlara verdiği sözü hatırlattı, bunu unuttuklarından dolayı kendilerini kınadı ve politikalarının iflas ettiğini söyledi. Cinnah bu sözlerle de Ingilizleri vicdan muhasebesine davet etti. “Bir Müslüman’ın canından çok sevdiği o Türk topraklarının Yunanistan’a peşkeş çekilmesine tepkisi ne olur sanıyorsunuz? Hele Istanbul’un Ingiltere ve yandaşlarının silahlarının gölgesinde, müttefiklerin bir çıkar ve güvence aracı haline getirilmesine ne demeli? Şunu iyi bilmelisiniz ki, hiçbir zaman siz Hindistan halkı veya Müslümanların iyi niyetine nail olamazsınız. Ve hiçbir zaman rahat ve huzur bulamayacaksınız.”[28]
Hintli Müslümanlar Hilafet için medyada da Osmanlı lehinde faaliyetlerde bulundu. Muhammed Ali kardeşlerin “The Comrade” gazetesinde Ingiltere aleyhine şiddetli yazılar yazdılar.[29]
The Comrade Gazetesi
***
Hindistan’da Hilafet için çetin bir mücadeleye girişen “Comrade Gazetesi”nin tahrir heyetinden bir grup. Ortadaki paltolu zat Mevlana Mehmed (Muhammad) Ali Han’dır. (Fotoğraf Kaynak: Kadir Mısıroğlu, Geçmişi ve Geleceği İle Hilafet, [İlk Baskı 1993], Sebil Yayınevi, genişletilmiş dördüncü basım, Istanbul 2010, sayfa 331.)
***
Kurtuluş Savaşı’nda “Hilafet” için “Hint Hilafet Komitesi”nden “sadece” M. Kemal Atatürk’e 781.570 Türk Lirası (122.000 Ingiliz Lirası) ve muhtelif yerlerden de 254.038 Türk Lirası (8.252 Ingiliz Lirası) olmak üzere toplam; 1.035.608 Türk Lirası (130.252 Ingiliz Lirası) yardım gönderildi.[30]
Hindistan’dan gönderilen yardımlar sadece M. Kemal’le sınırlı değildi, halka da gönderiliyordu.
Hint Hilâl-i Ahmer Reisi Emir Ali, Yunan istilası dolayısiyle Türkiye’deki Kızılay’ın atası olan Hilâl-i Ahmer’e Ekim 1921’de 500 Ingiliz lirası gönderildi. Bundan dolayı heyet erkanına teşekkür edildi.[31] Ayrıca, 24 Nisan 1919 tarihli Hadisat gazetesinde, daha evvel Emir Ali Efendinin Hariciye Nazırı Ferit Paşa’ya 1287 lira 25 kuruş gönderdiği yazmaktadır.[32]
Aynı Cemiyet 1921–1922 yıllarında Anadolu’da sıhhiye-i askeriyenin ihtiyacını karşılamak üzere 40.000 parça eşya sevk etti.[33]
Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki bir belgeye göre, Darülaceze için de Hilâl-i Ahmer tarafından 76.274 kuruşluk yardım toplatılmıştır.[34] 1921 yılının başlarında Ankara’ya, Hilâl-i Ahmer genel merkezi tarafından toplanan 250.000 lira gönderilmiştir.[35] 1921 yılında, sadece Nisan – Ağustos ayları arasında; öksüzlere, şehitlerin yoksul ailelerine ve Hilâl-i Ahmer’e yardım maksadıyla toplam 58.650 lira gönderilmiştir.[36] Mayıs 1920 ile Ocak 1921 tarihleri arasında Hindistan’ın Bombay şehrindeki Hilafet Cemiyeti’nin yaptığı yardım 33.000 Ingiliz lirasına ulaştı. Istanbul’daki felaketzedeler de unutulmamış ve bu meblağın 2.000 lirası Istanbul’daki felaketzedelere gönderilmiştir.[37]
Hilafet Kuvveti’nin fiili isbatı… Osmanlı’nın hizmetine koşan dindaşlar!.. Oxford Üniversitesi’nde okuyan Hindistanlı (bugünkü Pakistan) tıp talebeleri Kızılay emrinde yaralı subay ve erlerimize hizmet ederken. (Fotoğraf Kaynak: Kadir Mısıroğlu, Geçmişi ve Geleceği İle Hilafet, [İlk Baskı 1993], Sebil Yayınevi, genişletilmiş dördüncü basım, Istanbul 2010, sayfa 327.)
***
Hilafet ve Cihad çağrısının kuvvet ve etkisi; Hindistan Müslümanlarının özellikle Kurtuluş Savaşı yıllarında ellerinden geldiği kadar maddi-manevi destek sağlamaya çalışmalarından anlaşılmaktadır.[38] Hele M. Kemal Atatürk’ün Saltanat ve Hilafeti birbirinden ayırdığı haberi kendilerine ulaştığında, birçok kişinin, “bu haberlerin Türklerle Hindistan Müslümanlarının arasını açmak isteyen Avrupalılar tarafından uydurulduğunu” düşünmesi[39], Hindistanlı Müslümanların Saltanat ve Hilafete ne kadar bağlı; ve düşmanların da Saltanat ve Hilafetten ne kadar rahatsız olduklarını açık bir surette göstermektedir. Bunu o dönem M. Kemal Atatürk de söylüyordu.
24 Nisan 1920’de Hükümet kurmanın gerekliliği konusunda M. Kemal mecliste yaptığı konuşmasının bir bölümünde:
“Osmanlı Devleti diğer herhangi bir devlet gibi hükümdarının cismâni nüfuzu etrafında şekillenmiş değildir. Saltanat makamı aynı zamanda Hilâfet makamı olduğundan padişahımız, Islâm toplumunun da başkanıdır. Çalışmalarımızın birinci amacı ise, **Saltanat ve Hilâfet makamlarının ayrılmasını amaçlayan düşmanlarımıza** Milli Irade‘nin buna uygun olmadığını göstermek ve bu kutsal makamı yabancı esaretinden kurtararak ulü’l-emrin (Padişah) yetkisini düşmanın tehdit ve zorlamasından serbest kılmaktır”[40] diyerek **Saltanat ve Hilâfet’i** birbirinden ayırmak isteyen **düşmanlara** karşı çıkılacağını açıklamaktadır. Şimdi sizde benim gibi; “Vay be, adam sonuna kadar haklı” diyorsunuzdur. Buraya kadar herşey normal…
Gelin bir de Nutuk’ta yazdıklarına bakalım:
“Efendiler, belki birtakım kimselere göre. Rauf Bey, üzerine aldığı görevi yerine getirmişti. Ben de açıkladığım üzere, genel ve tarihi görevimin o güne ait safhasını tamamlamıştım. Ancak, genel görevimin emrettiği asıl noktayı hedefe ulaştırmak ve uygulamaya geçmek gerektiği zaman da asla kararsızlığa düşmedim. Tevfik Paşa’ nın telgrafları dolayısıyla **saltanatı hilafetten ayırmaya ve önce saltanatı kaldırmaya karar verdiğim** zaman, ilk yaptığım işlerden biri de, derhal Rauf Bey’i, Meclis’teki odama çağırmak oldu. Rauf Bey’in, Refet Paşa’nın evinde sabahlara kadar dinlediğim düşünce ve görüşlerini hiç bilmiyormuşum gibi davranarak, ayakta, kendisinden şu istekte bulundum: **”Hilafet ve saltanatı biribirinden ayırarak saltanatı kaldıracağız!** Bunun doğru olduğu konusunda kürsüden bir konuşma yapacaksınız!” Rauf Bey ile bundan başka bir tek kelime konuşmadık. Rauf Bey odamdan çıkmadan önce, aynı maksatla çağırmış olduğum Kazım Karabekir Paşa geldi. Ondan da aynı şekilde konuşmasını rica ettim.”[41]
Meclis’te yaptığı konuşmada “Saltanat ve Hilâfet makamlarının ayrılmasını amaçlayan düşmanlarımızdır” diyen kendisi, (ki doğru bir teşhis) fakat daha sonra dizginleri ele alınca Saltanat ve Hilafeti ayıran da kendisi.
Şimdi siz karar verin; M. Kemal Atatürk dost mu, yoksa düşman mı ?
Hindistan Müslümanlarının taa Trablusgarp ve Balkan savaşlarından beri elverişsiz koşullarda bize yardım gönderdikleri malumdur.[42] Buradaki Hindistan Müslümanları, günümüzde Pakistan, Bangladeş ve Hindistan sınırları içinde yaşıyorlar.
Balkanlardaki savaş haberleri ulaştığı zaman ortalık bir anda karışmıştı. Yoğun bir ilginin yanı sıra müthiş bir tepki de gösteriliyordu. Savaşın başlamasıyla birlikte bu konuda birçok adımlar atılmıştı. Ekim 1912’de Şevket Ali Comrade’de bir yazı yayımlayarak Müslümanları, duygularını daha somut bir şekilde ifade etmeye çağırmış ve Balkanlarda savaşmak üzere gönüllü birlikler oluşturmaya davet etmişti. Öte yandan Hindistan’ın bazı bölgelerinde bütün Avrupa mallarını boykot etmeye yönelik yeni bir kampanya başlatıldı. Etkili gazetelerden Urdu-yu Mualla ‘bir Müslüman millet savaşta iken onun düşmanlarına karşı harekete geçmek diğer Müslümanlara farzdır.’ şeklinde bir fetva yayımladı. Comrade, Zemindar, El-Hilal gibi gazeteler kendi kampanyalarını başlattılar. Insanı hislendiren gazete ve duvar ilanları ile yapılan yardım çağrıları olağanüstü derecede karşılık görmüş ve adeta yağmur gibi paralar yağmaya başlamıştı.
Gazetelerdeki ilanların birinde şöyle deniyordu: ‘Birçok yaralı Türk sahipsiz yatıyor. Allah aşkına yardım gönderin. Fakirlik korkunç. Müslümanları açlığa ve ölüme terk etmeyin.’[43]
Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin hesabına Hindistan Ulusal bankası tarafından aktarılan paranın makbuzu (KAYNAK: Kızılay Arşivi no: 18 – 27)
***
Genç kızlar çeyizliklerini, öğrenciler harçlıklarını velhasıl herkes ne imkanları varsa “tek Osmanlı ve Hilafet yaşasın” diyerek yardım göndermişlerdir. O topraklar o zamanlar Ingiliz hakimiyetindedir. Gelişmeleri takip eden bir Ingiliz görevlinin kaleminden rapor edilen şu ifadeler kelimelerin anlam sınırlarını zorladığı bir vakayı da kaydetmiştir:
“Herkes elindeki her şeyi Osmanlı’ya yardım için getirip bırakıyordu. Bir ara kalabalık telaşlandı, bir hareketlilik görüldü. Kucağında bebek bulunan fakir bir kadın can havliyle sağa sola koşuşturuyor, ‘Yok mudur bir hayırsever, Allah rızası için bu çocuğumu satın alsın, bedelini Osmanlı’ya göndereyim.’ diyordu. Herkes şaşkın, herkes perişandı. Yürekler parçalanmıştı sanki.[44] Islam’ın şan ve şerefini muhafaza edecek tek kuvvetin hilafet makamı olduğuna inanmışlardı. Osmanlılara karşı olan bu hissiyatlarını ispat için de büyük bir gayret ile maddi yardımda bulunmuşlardır. Dilencilerin bile bağışa katılmış olmalarına bakacak olursak Osmanlı kardeşlerine olan düşkünlüklerini bir parça olsa anlamış oluruz.”[45]
Prof. Dr. Özcan, Ingiliz arşivinde bu raporu okurken gözyaşlarını tutamadığını yazıyor. Hakikaten, Hint Müslümanlarının bizim için yaptıkları fedakarlıkları bilen vicdan sahibi bir insanın bundan etkilenmemesi mümkün değildir.
Kalküta’da Ingilizce olarak yayınlanan “Müslüman” isimli gazetede Islam’ın haysiyetinin rencide edildiği ve Güney Asya’daki Müslümanların duyarsız kalmamaları gerektiği bildirilir. Gazete, ‘Türkiye’ye asker sağlayamayız ama hiç olmazsa ona savaşın hasarını örtecek yardımda bulunalım’ der. Akabinde bir komite kurularak, Türkiye’ye yardım sandığı açılır. Bu fon büyük ölçüde, Trablusgarp’ta şehit düşen Türk askerlerinin ailelerine verilmek üzere oluşturulur. Toplanan paralar da Türk Kızılayı’na teslim edilir.[46]
Hindistan’da Encümen-i Islam Cemiyeti’nin düzenlediği bir toplantıda konuşma yapan Dr. Ensari’nin “Halife” sözünü telaffuz ettiğinde dinleyiciler ayağa kalkarak Osmanlıların muvaffakiyeti için dua ettiler. Bu tür toplantılar Hindistan’ın birçok şehrinde tertip edilip Osmanlı’ya gönderilen yardımların tesirleri ve önemi hakkında konuşmalar yapıldı.[47]
3 Aralık 1912 tarihli telgrafta Delhi’den Muhtar Ahmet Ensari başkanlığındaki sağlık heyetinin yola çıktığı bildirilmektedir. Ayrıca heyetle birlikte 100 yataklık seyyar hastane ve hastabakıcıların yanı sıra 10.000 Ingiliz Lirası da gönderilmiştir.[48]
[48] no’lu dipnot ile ilgili… Hindistan’dan Osmanlı Devleti’ne Mukhtar Ahmad Ansari başkanlığında bir sağlık heyetinin gönderildiğini haber veren telgraf
***
Balkan Savaşları uzadıkça Bombay kentindeki Hint Müslümanları Cemiyet’e 80.000 ruble göndermişlerdir; bunu Emasiye’den Ziraat Bankası’na Cemiyet adına gönderilen 90 Osmanlı Lirası ve savaş bağışı olarak gönderilen 15.000 kuruş izlemiştir. Kalküta Hilâl-i Ahmer Cemiyeti veznedarı Hacı Ahmet Abdüllatif Efendi kanalı ile gönderilen 1.700 Ingiliz Lirası Harbiye Nezareti veznesine yatırılırken Lahor kentinin Müslümanları Hilâl-i Ahmer Cemiyeti için Halife’ye 300 liralık bir çek, Rangon’dan da Hilâl-i Ahmer’e verilmek üzere Ingiliz Sefareti’ne 3.500 Ingiliz Lirası gönderilmiştir.[49]
Bir başka belgeye göre de 1912–1913 yıllarında Hindistan’dan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’ne gönderilen iane 22.399 sterlindir.[50]
[50] no’lu dipnot ile ilgili… 1912-1913 yılları arasında Hindistan’dan Osmanlı Devleti’ne gönderilen yardım miktarları
***
Bu yardımlar sadece Kurtuluş Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve Balkan Savaşı’nda mı yapılmıştır? Tabiki hayır.
O dönem Hindistan ve şimdi Pakistan sınırları içerisinde olan Karaçi’nin halkı 1897 Osmanlı Yunan Savaşı sırasında da bize yardım etmişlerdi.
1897 Osmanlı-Yunan savaşında Karaçi halkının Istanbul’a çektiği bir telgraf metninde yer alan şu ifadeler de kayıtlardadır: “Bütün servetimiz, evlerimiz, mülklerimiz, bedenimiz ve ruhumuz büyük Islam hükümetinin yoluna feda olsun.”[51]
93 Harbi (1877-78)’nin en karanlık safhalarında da “Türkler için yapabileceğimiz her şeyi yapmak bizim için farzdır; zira yeryüzünde Müslümanların taşıdıkları haysiyet Türkler yüzündendir.”[52] diyerek başlattıkları yardım kampanyaları ile o tarihler için muazzam sayılabilecek bir meblağı (125.000 Osmanlı Lirası) Istanbul’a ulaştırmışlardır.[53]
Bütün bunlara rağmen Hilafet’in hiçbir etkisi yoktu demek, cehalet değilse; hıyanettir.
Yalnızca Hindistan Müslümanları mı?
Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyetine 1912 yılı sonu kadar Dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan Müslümanlar tarafından gönderilen yardımlar ve yardım miktarları şöyledir[54]:
Hindistan Müslümanları: 157044 Osmanlı Lirası
Rusya Müslümanları: 19464 Osmanlı Lirası
Cezayir: 13804 Osmanlı Lirası
Afrika Müslümanları: 13211 Osmanlı Lirası
Mısır: 9857 Osmanlı Lirası
Bosna Hersek: 6210 Osmanlı Lirası
Romanya Müslümanları: 3255 Osmanlı Lirası
Iran: 2597 Osmanlı Lirası
Batavya: 1599 Osmanlı Lirası
Bulgaristan: 986 Osmanlı Lirası
Kıbrıs: 963 Osmanlı Lirası
Tunus: 612 Osmanlı Lirası
Çin Müslümanları: 372 Osmanlı Lirası
Garbi Avustralya: 294 Osmanlı Lirası
Girit: 75 Osmanlı Lirası
Bingazi: 7 Osmanlı Lirası
***
Hintli Müslümanlardan başka Suriye halkının da Osmanlı ve Hilafet’e bağlılığı o derece güçlü idi ki, bir avuç adamıyla Osmanlı’ya isyan eden Şerif Hüseyin’in oğlu Kral Faysal; Osmanlı’ya bağlı kalmak istediğini M. Kemal’e bildirmek zorunda kalmıştır. Suriye halkının bu yöndeki yoğun talep ve baskısı Kral Faysal’ı harekete geçmeye zorlamıştır.
Şerif Hüseyin’in oğlu Suriye Kralı Faysal M. Kemal Atatürk’e, “Bize hiç bir şekil ve surette istiklâlin lüzumu yoktur, biz halifemiz ve padişahımıza merbut olarak Camiai Osmaniye dahilinde bulunacağız” mealinde bir haber göndermiş, ancak M. Kemal, bunu reddettiğini Büyük Millet Meclisinin açıldığı günün ertesinde, 24 Nisan 1920 tarihli gizli celsede açıklamıştır.[55] Şerif Hüseyin isyanı hakkında ayrıntılı bilgi için bakınız; http://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/23/araplar-bize-ihanet-etti-bizi-arkadan-vurdu-yalani-serif-huseyin-meselesi/
***
Sadece Sünni Araplar değil, Irak ve Suriye’deki Şii Araplar arasında bile Osmanlı’ya ve Hilafet’e bağlılık duygusu vardı.[56]
Sünni olmayan ve daha sonra Yemen Kralı olan Imam Yahya’nın Osmanlı’ya bağlılığını bildiren mektubu
Bu konudaki ayrıntılar ve kaynaklar için şu konumuza bakabilirsiniz: http://atomic-temporary-34931856.wpcomstaging.com/2012/05/23/araplar-bize-ihanet-etti-bizi-arkadan-vurdu-yalani-serif-huseyin-meselesi/
***
Kaldı ki, M. Kemal’in gazetesi Hakimiyet-i Milliye’nin 28 Ocak 1920 günlü sayısında şunlar yazıyor:
“Hind Müslümanlarının bizim için yaptıklarını sonuna kadar unutmayacağız. Islam dünyasının yardımı, Avrupa’nın vahşi emperyalizmini korkunç bir kuvvetle sarmış ve uçurumun kenarında bulunan bize bir dayanak meydana getirmiştir. 60 milyon Hind Müslümanı, Mısır, Cezayir, Fas, Afgan, Türkistanlı, Türkiye’nin geleceği ile ilgileniyor.”[64]
Demek ki, Müslümanların Hilafet’i istemedikleri, Hilafet’in güçsüz olduğu yönündeki iddialar, M. Kemal’in kendi sözleri ve gazetesindeki yazısı ile çelişmektedir. O dönem M. Kemal ve gazetesinin yazdıkları doğru, fakat daha sonra yazdıkları ise yaptıkları ihaneti meşru göstermek için uydurulan yalanlardır.
Unutmayacağız dedikleri halde hemen unutuverdiler, ama biz unutmadık, unutmayacağız ve unutturmayacağız…
.
**********
.
KAYNAKLAR:
[1] Imam Ebû Muin En Nesefi, Bahrûl Kelam, Konya, 1977, sayfa 179.
[2] Ingiliz Devlet Arşivi (İDA), FO 371/4231/98558.
[3] Ingiliz Devlet Arşivi (İDA), FO 371/4179/79172: Derby’den Curzon’a yazı, Paris, 23.5.1919.
[4] Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Mondros’tan Erzurum Kongresi’ne (30 Ekim 1918–22 Temmuz 1919), cild 1, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1993, sayfa 227.
[5] Ömer Kürkçüoglu, Türk-Ingiliz Ilişkileri, (1919-1926), Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1978, sayfa 305, 309.
[6] Baskın Oran, Türk Dış Politikası, Iletişim Yayınları, Istanbul 2001, sayfa 267.
[7] Mim Kemal Öke, Belgelerle Türk-Ingiliz Ilişkilerinde Musul ve Kürdistan Sorunu, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 1992, sayfa 170.
[8] Bilal Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 5, Türk Tarih Kurumu (tamamı altı cild: 1992-2005), sayfa 413.
[9] Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 32 – 34.
[10] Mim Kemal Öke, Güney Asya Müslümanları’nın Istiklâl Davası ve Türk Milli Mücadelesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988, sayfa 26.
[11] Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 32 – 34.
[12] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezaret-i Emniyet-i Umumiye Seyrüsefer Müdürlüğü, no: 37 – 153, 19.Z.1337.
[13] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vükela Mazbataları, no: 214 – 58, 01.Ca.1337
[14] Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 36 – 51.
[15] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezaret-i Emniyet-i Umumiye Seyrüsefer Müdürlüğü, no: 40 – 1, 04.R.1338.
[16] Ismail Hacıfettahoğlu, Milli Mücadelede Hilâl-i Ahmer-TBMM’nin Teşkilinden Sakarya Zaferi’ne Kadar Icraat Raporu 23 Nisan 1920 – 1923 Eylül 1921, Ankara Nisan 2007, Türk Kızılayı Derneği Yayınları, sayfa 34.
[17] Erol Güngör, Islam’ın Bugünkü Meseleleri, Ötüken Neşriyat, 1981, sayfa 159, 160.
[18] Erol Güngör, Islam’ın Bugünkü Meseleleri, Ötüken Neşriyat, 1981, sayfa 160, 161.
[19] Mim Kemal Öke, The Turkish War of Independence and the Independence Struggle of the South Asian Muslims “The Khilafat Movement”, A Publication of Türkiye Minister of Culture, Ankara 1999, sayfa 65, 66.
[20] Ismail Hacıfettahoğlu, Milli Mücadelede Hilâl-i Ahmer-TBMM’nin Teşkilinden Sakarya Zaferi’ne Kadar Icraat Raporu 23 Nisan 1920 – 1923 Eylül 1921, Ankara Nisan 2007, Türk Kızılayı Derneği Yayınları, sayfa 19.
[21] Azmi Özcan, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve Ingiltere (1877–1924), Isam Yayınları, Ankara 1997, sayfa 235 ve devamı.
[22] Azmi Özcan, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve Ingiltere (1877–1924), Isam Yayınları, Ankara 1997, sayfa 240 – 242.
Ayrıca bakınız; M. Kemal Öke, Güney Asya Müslümanları’nın Istiklal Davası ve Türk Milli Mücadelesi, 1919-1924, 3. baskı, Kültür Bakanlığı, Ankara 1988, Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi, cild 18, sayfa 108 – 111.
[23] Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, cild 1, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1996, 10 Mart 1919.
[24] Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, cild 1, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1996, 19 Kasım 1919.
[25] Ömer Kürkçüoglu, Türk-Ingiliz Ilişkileri, (1919-1926), Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1978, sayfa 83.
[26] Bilal Şimşir, Ingiliz Belgelerinde Atatürk, cild 3, Türk Tarih Kurumu (tamamı altı cild: 1992-2005), sayfa 41 – 59.
Ayrıca bakınız; Stanford Shaw, From Empire to Republic, The Turkish War of National Liberation, cild 3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, sayfa 838 – 839.
– Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 56 – 58.
[27] Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 61, 62.
[28] Dr. N. Ahmet Asrar, I. Uluslararası Atatürk ve Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Yıl 2001. (Kültür ve Turizm Bakanlığı).
[29] Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, cild 3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987, sayfa 496.
[30] Mustafa Keskin, Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919–1923), Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1991, sayfa 105.
[31] Vakit Gazetesi, 21 Ekim 1921, sayı 1418.
[32] Hadisat Gazetesi, 24 Nisan 1919, sayı 114.
[33] Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi, cild 18, Istanbul 2002, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, sayfa 545.
[34] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezaret-i Umur-ı Mahsus Vilayet Müdürlüğü Evrakı, nr. 163 – 107, 1338.Z.28.
[35] Orhan Yeniaras, Türkiye Kızılay Tarihine Giriş, Istanbul: Kızılay Bayrampaşa Şubesi, 2000, sayfa 103.
[36] Ali Asgar Khan, Hint Müslümanlarının Türk Kurtuluş Hareketine Mali Yardımı (1919–1923), (tercüme eden: Ahmet Özgiray), Tarih Incelemeleri Dergisi 8, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Izmir 1993, sayfa 209 – 213.
[37] Mümin Yıldıztaş, Işgal Istanbul’u Yardım Kuruluşları, Toplumsal Tarih, Mart 2007, sayı 159, sayfa 56.
[38] Mehmet Saray, Atatürk ve Türk Dünyası, sayı 79, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995, sayfa 191.
[39] Azmi Özcan, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve Ingiltere (1877–1924), Isam Yayınları, Ankara 1997, sayfa 236 – 243.
[40] Atatürk”ün Söylev ve Demeçleri, cild 1, Ankara 1961, sayfa 62.
[41] M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, 9. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, Istanbul 1969, cild 2, sayfa 685, 686. (Nutuk: 14. Bölüm: Lozan Barış Konferansı ve Saltanatın Kaldırılmasına Ilişkin Gelişmeler, Hilafet
Meselesi 6. Konu: Meclist’te Saltanatın Kaldırılması Görüşülürken Rauf Bey’e Verdiğim Rol)
[42] Besim Ömer Akalın, Hanımefendilere Hilâl-i Ahmer’e Dair Konferans, Hazırlayan: Ismail Hacıfettahoğlu, Türk Kızılay Derneği Yayınları Ankara Nisan 2007, sayfa 129.
[43] Azmi Özcan, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve Ingiltere (1877–1924), Isam Yayınları, Ankara 1997, sayfa 190 – 193.
[44] Bilecik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Azmi Özcan, Bu yürek parçalayan vakayı Ekim 1993 tarihli, 177 sayılı “Sızıntı Dergisi”nin 401′inci sayfasındaki “Osmanlı’nın yetimleri” başlığıyla Ibrahim Refik’in kaleminden okuyabilirsiniz.
[45] Kızılay Arşivi, no: 101 – 18, 6 Ocak 1912.
[46] Mim Kemal Öke, Güney Asya Müslümanları’nın Istiklâl Davası ve Türk Milli Mücadelesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988, sayfa 16, 17.
[47] Azmi Özcan, Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları ve Ingiltere (1877–1924), Isam Yayınları, Ankara 1997, sayfa 126 – 196.
[48] Kızılay Arşivi, no: 18 – 92, 3.KE.1912.
[49] Seçil Karal Akgün ve Murat Uluğtekin, Hilâl-i Ahmer’den Kızılay’a, Beyda Basımevi Ankara 2000, sayfa 115.
[50] Kızılay Arşivi, no: 98 – 130, 11.05.1917.
[51] Malumat Gazetesi, 5 Haziran 1897
[52] Urdu Ahbar, 17 Ağustos 1876, Enverul-Ahbar, 1 Ağustos 1877.
[53] Osmanlı Arşivi, Defter-i Iane-i Hindiyye, s. 108 – 109.
[54] Osmanlı Hilâl-iAhmer Cemiyeti Salnamesi, Amedî Matbaası, TBTK; 13490, Istanbul 1340, sayfa 311.
[55] T.B.M.M. Gizli Celse Zabıtları, Devre: 1, Içtima: 1, 24 Nisan 1336 (1920), 2 nci in’ikat – 4 ncü celse, sayfa 2, 3. (Meclis tutanakları).
[56] Kemal Karpat, Islam’ın Siyasallaşması, Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004, sayfa 379.
[57] Yusuf Fadl Hasan, Sudan Özelinde Türk-Afrika Ilişkilerinin Bazı Yönleri, Hartum Üniversitesi, Çeviren: Hasret Dikici Bilgin.
[58] Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Arşivi, Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu, Klasör: 1866, Dosya: 166, Fihrist 18.
[59] M. Metin Hülagu, Pan-Islamist Faaliyetler 1914 – 1918, Boğaziçi Yayınları, Istanbul 1994, sayfa 160, 161.
[60] Hamit Pehlivanlı, Teşkilât-ı Mahsûsa Kuzey Afrika’da (1914 – 1918), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cild 16, 2000, sayı 47, sayfa 423.
[61] Mehmet Saray, Atatürk ve Türk Dünyası, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1995, sayı 79, sayfa 221.
[62] M. Kemal Öke, Hilafet Hareketleri, Ankara 1991, sayfa 26.
[63] D. Mehmet Doğan, Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş, 2. Baskı, Yazar Yayınları, Ankara 2013, sayfa 281.
[64] Hakimiyet-i Milliye Gazetesi, 28 Ocak 1920.
.
**********
.
Kadir Çandarlıoğlu
.
**********
.
Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:
http://www.belgelerlegercektarih.com
*
*
Belgelerle Gerçek Tarih 
Bir Cevap Yazın